मोबाईल आणि इंटरनेटचा मुलांवर परिणाम – उपाय काय?

मुलांच्या वागणुकीत बदल: डिजिटल युगात वाढते आव्हान

आजचे युग ‘डिजिटल नेटिव्ह’ पिढीचे आहे. स्मार्टफोन, टॅबलेट आणि इंटरनेटमुळे मुलांचे बालपण मोठ्या प्रमाणात बदलले आहे. पूर्वी मैदानी खेळ आणि मैत्री यांना जेवढे महत्त्व होते, ते आज मोबाइल गेम्स आणि सोशल मीडियाने घेतले आहे.

भारतातील ६ ते १२ वयोगटातील अनेक मुले रोज २ ते ४ तास स्क्रीनवर वेळ घालवतात. किशोरवयीन मुलांमध्ये हा आकडा आणखी वाढतो. सतत डिजिटल उपकरणांचा वापर मुलांच्या मनोविकासावर आणि वागणुकीवर परिणाम करत आहे.

मोबाईल व इंटरनेटच्या अतीव वापरामुळे:

• संवाद कौशल्य कमी होते
• राग, चिडचिड वाढते
• एकाग्रतेचा अभाव दिसतो
• मैदानी खेळांकडे दुर्लक्ष होते
• शारीरिक हालचाली कमी होतात

पालकांनी काय करावं?

✅ स्क्रीन वेळेवर नियंत्रण
मुलांना २ तासांपेक्षा जास्त स्क्रीन वेळ टाळावा. रात्री झोपेपूर्वी मोबाईल वापरणे टाळावे.

✅ मैदानी खेळांचे महत्त्व
खेल, सृजनशीलता, वाचन याकडे प्रोत्साहन द्यावे.

✅ संवाद साधा
मुलांशी मैत्रीपूर्ण संवाद ठेवा. त्यांच्या विचारांना प्रोत्साहन द्या.

✅ सकारात्मक प्रेरणा
इंटरनेटचा वापर शिक्षणासाठी कसा करता येईल, यावर मार्गदर्शन द्या.

✅ नैतिक मूल्यांची जाणीव
संवेदनशीलता, जबाबदारी आणि सहिष्णुता यांची शिकवण द्या.

---

📌 निष्कर्ष:

डिजिटल उपकरणांचा वापर टाळता येणार नाही, पण त्याचा संतुलित आणि योग्य वापर मुलांच्या आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरतो. पालकांनी सजग राहून योग्य मार्गदर्शन केल्यास, मुलांचे भवितव्य उज्वल होऊ शकते.

WHO – Screen time guidelines